21 лютага ў свеце адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы. Ён быў абвешчаны ЮНЕСКА. З прапановай увесці такі дзень выступіў Бангладэш, дзе 21 лютага 1957 года, адстойваючы права вучыцца на роднай мове, загінулі пяць студэнтаў. Трэба адзначыць, што сярод 25 суаўтараў рэзалюцыі ЮНЕСКА аб гэтым свяце была і Беларусь.

   Сёння у нашым рознакаляровым і рознагалосым свеце налічваецца больш за шэсць тысяч моваў. Палова з іх знаходзіцца пад пагрозай знікнення. Менавіта дзеля іх захавання і быў абвешчаны Дзень роднай мовы.

   Гэта свята – нагода для носьбітаў любой мовы яшчэ раз задумацца аб лёсе той, адзінай, якую мы завём матчынай, на якой думаем, на якой вымавілі першае слова і на якой размаўлялі нашы продкі.

   Няхай сёння родная мова моцная, распаўсюджаная, абароненая заканадаўствам, але няма гарантыі, што ўжо заўтра яна не трапіць у спіс тых трох тысяч, гатовых знікнуць. Сярод якіх, на жаль, знаходзіцца і наша мова.

   Беларуская мова прайшла доўгі гістарычны шлях, на якім былі як часы росквіту, так і часы заняпаду. Былі нават такія перыяды, калі яна ледзь не знікла. Нашы бацькі, дзяды і прадзеды нямала зрабілі, каб беларуская мова была прызнаная як роўная сярод іншых моў свету.

   Будзь жа разам з тымі, хто думае пра яе будучыню. Размаўляй па-беларуску, бо заўтра наша мова табе, тваім дзецям і ўнукам стане неабходнай. І не саромейся недасканалай гаворкі. Мова – жывая існасць, якая жыве там, дзе ёсць людское жаданне. Ведай: учора ты яшчэ не гаварыў па-беларуску, сёння размаўляеш на «трасянцы», а заўтра будзеш гаварыць на чыстай літаратурнай мове. А дзеля пачатку дастаткова зусім мала – проста паспрабаваць адзіны дзень у год, напрыклад, 21 лютага, з калегамі, сябрамі, роднымі, размаўляць па-беларуску.

“Не саромся, беларус, гаманіць па-свойму — на роднай мове бацькоў і дзядоў сваіх. Шануй сваю мову, шануй свае песні, свае казкі, звычаі і ўсё роднае — гэта спадчына дзядоў і вялікі нацыянальны скарб. Толькі тады цябе ўсе будуць шанаваць як чалавека, калі сам сябе будзеш шанаваць — калі не адкінеш свайго нацыянальнага ўласнага багацця. А першы скарб нацыянальны — гэта родная мова”. Змітрок Бядуля

Дзіцячы атлас!

Памятныя месцы Брестскага района

Дзяржаўная сімволіка з'яўляецца часткай гісторыі і культуры краіны. Любоў да сваёй Радзімы, разуменне непаўторнасці і багацці культурных традыцый адыгрывае вялікую ролю ў станаўленні асобы дзіцяці, да якой мы павінны ставіцца вельмі беражліва. Немагчыма выхаваць у дзяцей пачуцця ўласнай годнасці і ўпэўненасці ў сабе без павагі да гісторыі сваёй айчыны. Маленькі дзіця, дашкольнік яшчэ не разбіраецца ў палітычных ці сацыяльна-эканамічных супярэчнасцях і спрэчках для яго важна любіць сваю сям'ю, свой родны горад, сябраваць з аднагодкамі, ганарыцца сваёй Радзімай, у тым ліку і яе дзяржаўнымі сімваламі.

 Азнаямленне з найважнейшымі дзяржаўнымі сімваламі традыцыйна ўваходзіць у змест патрыятычнага выхавання дашкольнікаў. Але ў поўнай меры зразумець, асэнсаваць, запомніць некаторыя гістарычныя звесткі, значэнне кветак і вобразаў, іх ўзаемнае размяшчэнне і функцыі – справа няпростая для дашкольніка, паколькі вобразна-сімвалічнае мысленне ў іх развіта яшчэ недастаткова, запас уяўленняў аб гістарычным мінулым Радзімы невялікі, кругагляд не так шырокі. Падбіраючы метады і прыёмы патрыятычнага выхавання трэба ўлічваць усе асаблівасці дзяцей дашкольнага ўзросту: эмацыйнае ўспрыманне навакольнага, вобразнасць і канкрэтнасць мыслення, абвостранасць пачуццяў, недастатковае сфармаванае гістарычную свядомасць.

Вырашаючы задачы маральна-патрыятычнага выхавання, кожны педагог павінен будаваць сваю працу ў адпаведнасці з умовамі і асаблівасцямі дзяцей групы, улічваючы наступныя прынцыпы:
- «пазітыўны цэнтрызм» (адбор ведаў, найбольш актуальных для дзіцяці дадзенага ўзросту);
- бесперапыннасць і пераемнасць педагагічнага працэсу;
- дыферэнцыраваны падыход да кожнага дзіцяці, максімальны ўлік яго псіхалагічных асаблівасцяў, магчымасцяў і інтэрасаў;
- рацыянальнае спалучэнне розных відаў дзейнасці;

- адэкватны ўзросту баланс інтэлектуальных, эмацыйных і рухальных нагрузак; які развівае характар навучання, заснаваны на дзіцячай актыўнасці.

Пачынаючы з сярэдняй групы, дзяцей знаёмяць з сімваламі дзяржавы (гербам, сцягам, гімнам). Са старэйшай групы з сімваламі Беларусі (сасна, зубр, бусел, кветка лёну, канюшыны, васілёк).

Рэалізаваць гэтую задачу можна з дапамогай правядзення гутарак, рассматриванием ілюстрацый, гульняў-гутарак, якія можна праводзіць дыферэнцыравана ў ранішнія і вячэрнія гадзіны; дыдактычных гульняў, якія лепш праводзіць у індывідуальнай форме; гульняў – падарожжаў, экскурсій, а таксама розных забаўляльных мерапрыемстваў і чытання мастацкай літаратуры.

 Фармуючы прадстаўлення дзяцей аб дзяржаўных сімвалах Беларусі – сцягу, гербе, гімне, трэба падвесці дзяцей да разумення таго, што знакі не проста пазначаюць, а апісваюць, раскрываюць з'явы. Ва ўсіх элементах (герб, сцяг, гімн) закладзены глыбокі сэнс: яны адлюстроўваюць гісторыю паходжання дзяржавы, яго структуру, мэты, прынцыпы, нацыянальныя традыцыі, асаблівасці гаспадаркі і прыроды.

 Так, напрыклад, змест гутаркі аб сімвалах Беларусі можа быць такім:

- У кожнай краіны ёсць свае дзяржаўныя сімвалы. Гэта сцяг, герб, гімн. Да іх трэба ставіцца з павагай (паказаць ілюстрацыі з гербам і гімнам).

- Сцяг сімвалізуе нашу Радзіму. Ён лунае над будынкам урада, сцягі вывешваюць падчас святаў, падымаюць падчас перамог. На сцягу Беларусі 3 колеру. Чырвоны колер – знак Сонца, ён сімвалізуе багацце, гэта знак шчаслівага жыцця. (Або: пазначае кроў пралітую абаронцамі Беларусі). Зялёны колер – колер прыроды, нашай карміцелькі, колер палёў і лясоў. Гэта колер дабра, дабрабыту, міру. Белы колер – гэта колер свабоды, чысціні, мудрасці. Арнамент з ромбиков сімвалізуе працавітасць, майстэрства беларускага народа.

Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь можа выкарыстоўвацца падчас дзяржаўных святаў і святочных дзён, а таксама пры ўрачыстых мерапрыемствах, якія праводзяцца ва ўстанове дашкольнай адукацыі для дарослых, і ў іншыя памятныя даты, у тым ліку і без выкарыстання дрэўка (флагштока), пры забеспячэнні неабходнай павагі да Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь.

 Аб гербе можна расказаць тое, што яны з'явіліся вельмі даўно. Гэта быў адметны знак рыцараў. Служыў ён для таго, каб можна было адрозніць адзін ад аднаго закаваных у жалезныя даспехі воінаў. Такі знак з'явіўся на рыцарскіх шчытах. Ішоў час, не стала рыцараў, але засталіся гербы. Герб з'яўляецца знакам адрознення, эмблемай дзяржавы. Яго выява змяшчаецца на пячатках, на пашпарце грамадзяніна Беларусі, на пагранічных слупах, на будынках, дзе працуе ўрад. Паглядзіце на герб нашай дзяржавы.

Што на ім намалявана?

- Контур Беларусі – зялёны – у промнях ўзыходзячага сонца – гэта наша зямля.

- Пучкі каласоў – гэта працавіты народ, які вырошчвае хлеб.

-Чырвоныя кветкі канюшыны – гэта сувязь з жывёльным светам. Гэта корм для коней і кароў.

- Блакітныя кветкі лёну – гэта матэрыял для адзення, сімвал працы, дабра і дастатку. Зямны шар з узыходзячым сонцам – мы беларусы сябруем з усімі народамі, гандлюем, абменьваемся вырабамі і ведамі.

- Чырвоная зорка – сімвал чалавечнасці, знак мужнасці.

 Знаёмячы дзяцей з гімнам Беларусі ў пачатку заняткі лепш правесці гутарку аб тым, што гімн гэта самая ўрачыстая песня краіны. Гімны з'явіліся нашмат раней, чым гербы і сцягі. Гімн выконваецца ў асабліва важных выпадках, напрыклад, тады, калі героям ўручаюць узнагароды, калі спартсмены атрымліваюць залатыя медалі на спаборніцтвах. Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь выконваецца ў час афіцыйнай цырымоніі ўзняцця Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і іншых афіцыйных дзяржаўных цырымоній.

Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь можа выконвацца:

- пры адкрыцці і закрыцці ўрачыстых сходаў, прысвечаных дзяржаўным святам Рэспублікі Беларусь;

- падчас урачыстых сходаў, якія праводзяцца дзяржаўнымі органамі і іншымі арганізацыямі;

- грамадзянамі падчас народных, працоўных, сямейных святаў і іншых урачыстых мерапрыемстваў пры забеспячэнні неабходнай павагі да Дзяржаўнага гімна Рэспублікі Беларусь.

Пры афіцыйным выкананні Дзяржаўнага гімна Рэспублікі Беларусь прысутныя слухаюць яго стоячы (мужчыны – без галаўных убораў, ваеннаслужачыя, іншыя асобы, для якіх прадугледжана нашэнне форменнага адзення, – у адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь).

Пасля гутаркі варта ўключыць гімн для праслухоўвання. Словы гімна завучыць на памяць можна ў нерэгламентырованным дзейнасці.

 У канцы заняткі па знаёмству дзяцей з сімволікай Беларусі ці ў нерэгламентырованным дзейнасці можна правесці з дзецьмі: аплікацыю, лепку, маляванне або размалёўванне, сцягоў, гербаў. Таксама можна правесці ў індывідуальнай форме дыдактычныя гульні, такія як:
«Чаго не стала?»
«Трэці лішні»
«Карта Беларусі»
«Маё імя»
«Даведайся па апісанні» і іншыя.

У нерэгламентырованным дзейнасці можна арганізаваць сюжэтна-ролевыя гульні "Мы па вуліцы ідзём", "Прымаем гасцей", "Крама сувеніраў", інш.

Варта прачытаць дзецям наступныя мастацкія творы:

У сярэдняй групе: С. Сокалаў-Воюш. "Блакіт нябёс"; Э. Агняцвет. №Зямля з блакітнымі вачамі"; А. Бадак. "Беларусачка"; Д. Бічэль-Загнетава. "Радзіма"; А. Русак "Мой край"; і інш.

У старэйшай групе: Д. Бічэль-Загнетава. "Белая Русь", Радзіма", "Наша Радзіма"; А. Вольскі. "Радзіма", "Беларусь – мая Радзіма"; В. Вітка "Бусел"; Н.Гілевіч "Я – беларус" і інш.

У старэйшай групе неабходна арганізаваць правядзенне заняткаў па тэме «Наш сцяг. Наш герб. Наш гімн» і святаў напярэдадні Дня Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь

"Роля сям'і ў выхаванні патрыятычных пачуццяў у дзяцей дашкольнага ўзросту"

Безумоўна, аснова выхавання чалавека закладваецца ў сям'і. Патрыятычнае выхаванне, цікавасць да духоўнага пачатку нашага жыцця таксама павінны пачынацца ў сям'і. Але ўмоў для гэтага сёння, на жаль, мала. І справа тут не ў адсутнасці ў бацькоў часу для педагагічных гутарак са сваімі дзецьмі, а ў нашым жаданні ахаваць іх ад цяжкіх задач, працы, духоўных высілкаў. Кожная сям'я - гэта свой замкнёны свет і сваё жыццё, свае радасці, клопаты і традыцыі, свой побыт. .

У сучаснай сям'і вялікую частку часу дзіця мае зносіны з мамай. Менавіта з ёй складаюцца даверныя адносіны, абмяркоўваюцца трывогі, пытанні, патрэбы. Аднак для дзяцей не менш важна і зносіны з татам. Чым часцей бацька мае зносіны з дзіцем, тым больш цеснымі становяцца эмацыйныя сувязі, а чым раней бацька далучаецца да догляду за малым, тым мацней і глыбей яго бацькоўскія пачуцці.

 Устаноўлена, што ў сем'ях, у якіх бацькі марнуюць шмат часу на размовы, гульні з дзецьмі, дзеці лепш развіваюцца. Аднак даказана, што дзеці, пазбаўленыя магчымасці мець зносіны з бацькамі або з адным з іх, валодаюць падвышанай адчувальнасцю, маюць цяжкасці ў наладжванні кантактаў з аднагодкамі. Сур'ёзную небяспеку для развіцця дзіцяці ўяўляе адсутнасць эмоцый, ласкі, цеплыні пры хай нават і паўнавартасным задавальненні яго фізіялагічных патрэбаў. Толькі сталыя зносіны бацькоў з дзіцем спрыяюць ўсталяванню глыбокіх эмацыйных сувязяў, нараджаюць ўзаемную радасць.

Выхаванне дзяцей у любові і павазе да бацькоў, шанаванні продкаў - адна з вядучых ідэй педагогікі. Іншая ідэя - гадаваць будучага сем'яніна з малых гадоў шляхам фарміравання станоўчых маральных якасцяў (працавітасці, памяркоўнасці, падатлівасці, стараннасці, сціпласці, сумленнасці).

Спецыяльныя сацыялагічныя і псіхолага-педагагічныя даследаванні паказалі, што сям'я і дзіцячы сад, маючы свае асаблівыя функцыі, не могуць замяніць адзін аднаго і павінны ўзаемадзейнічаць ў імя паўнавартаснага развіцця дзіцяці.
          

Рэкамендацыі для бацькоў.

Калі ў дзяцінстве дзіця адчуваў пачуццё жалю да іншага чалавека, радасць ад добрага ўчынку, гонар за сваіх бацькоў, захапленне ад судотыку з выдатным подзвігам, ён набыў эмацыйны вопыт. Тым самым будуць пабудаваны шляху для асацыяцый эмацыйнага характару, а гэта з'яўляецца асновай, падмуркам больш глыбокіх пачуццяў, умовай паўнавартаснага развіцця чалавека.

• Выхаванне маленькага патрыёта пачынаецца з самага блізкага для яго - роднай хаты, вуліцы, дзе ён жыве, дзіцячага саду.

• Звяртайце ўвагу дзіцяці на прыгажосць роднага горада або роднай вёскі.

• У час прагулкі раскажыце, што знаходзіцца на вашай вуліцы, пагаворыце пра значэнне кожнага аб'екта.

• Дайце ўяўленне аб рабоце грамадскіх устаноў: пошты, крамы, бібліятэкі і г.д. Паназірайце за працай супрацоўнікаў гэтых устаноў, адзначце каштоўнасць іх працы.

• Разам з дзіцем прымайце ўдзел у працы па добраўпарадкаванні і азеляненні свайго двара.

• Пашырайце уласны кругагляд

• Вучыце дзіцяці правільна ацэньваць свае ўчынкі і ўчынкі іншых людзей.

• Чытайце яму кнігі пра радзіму, яе героях, пра традыцыі, культуры свайго народа

• Заахвочвайце дзіцяці за імкненне падтрымліваць парадак, прыкладныя паводзіны ў грамадскіх месцах.

Роля беларускай мастацкай літаратуры ў развіцці дашкольнікаў

      Дарослы ведае, што кніга не толькі вучыць, развівае і выхоўвае дзіця, яна абуджае ў маленькім чалавеку самыя разнастайныя творчыя пачаткі, яна дапамагае дзіцячай фантазіі здабыць багатую вобразнасць і ўнутраны сэнс.

    Дзіця не можа не гуляць, не выдумляць, не складаць. Гэта непазбежна, гэта яго спосаб пранікнення ў рэальную рэчаіснасць. Але што менавіта ён выдумляе? Як складае і чаму складае менавіта гэта? Якія маральныя і эстэтычныя прычыны праяўляюцца ў дзіцячай гульні, якая патроху, часцяком незаўважна для самога дзіцяці, становіцца яго сапраўдным жыццём? Свет чытання, свет кнігі з яе літаратурнымі і графічнымі выявамі, дапамагае даросламу насыціцца і накіраваць дзіцячае ўяўленне. Кніга падае дзіцяці прыклад творчасці, прыклад творчага стаўлення да рэальнага часу. Менавіта тут, на кніжнай старонцы, малыя сустракаюць ўпершыню гарманічнае адлюстраванне рэчаіснасці. Кніжка распавядае самае галоўнае, паказвае самае прыгожае.

    Ёсць у дзіцячай літаратуры розныя кнігі: вясёлыя і сумныя, але яны заўсёды жыццесцвярджальныя. Таму дзеці не могуць не любіць кнігу, таму радуюцца кнізе, як святу. А дарослыя павінны падрыхтаваць гэтую радасць, дапамагчы дзіцяці зразумець, адчуць кнігу ва ўсёй яе паўнаце.

      Да нейкага ўзросту дзеці жывуць у казцы, як раўнапраўныя члены казачнага свету. І гэта натуральна, таму што казка блізкая і сугучная іх светаадчуванню. У самым пачатку жыцця яна сустракае дзяцей фантастычнымі вобразамі, займальнымі прыгодамі, маляўнічасцю і яркасцю свайго свету. Уся гэтая свежасць, чысціня, напеўнасць, гарманічная цэласць казкі служаць для маленькіх першым штуршком да развіцця фантазіі, мыслення, творчасці. Прастата і прыгажосць казачных герояў і іх учынкаў неабходныя дзіцячай свядомасці як першае адлюстраванне свету, сапраўдных чалавечых адносін у чыстым люстэрку сапраўднага мастацтва.

    У кожнай казцы пракладзеная мяжа паміж Дабром і Злом. Яны непрымірымыя ворагі, яны знаходзяцца ў адвечнай барацьбе. І ў гэтым проціборстве заўсёды перамагае Дабро, заўсёды перамагае справядлівасць. Гэтая ідэя перамогі Дабра над Злом заўсёды пераканаўчая, таму што выношвалася і нараджалася разам з узнікненнем свядомасці людзей і ўдасканальвалася разам з яго развіццём, таму што працятая верай і надзеяй ўсяго чалавецтва ва ўрачыстасць добрых спраў. А вера гэтая падмацавана часам. Менавіта таму такая моцная казка і менавіта таму дзеці так вераць у яе. У амаль любой народнай казцы ўсё падпарадкоўваецца толькі дасканалым законам чалавечага быцця, тым ідэалам, якія прайшлі праверку многіх пакаленняў людзей, выкрышталізаваліся, сталі агульначалавечымі. І дзецям лёгка прыняць гэтыя ідэалы, лёгка пагадзіцца заканамернасцю.

     Вельмі важна для дзяцей, што ў казцы герой, які ўвасабляе дабро, заўсёды станоўчы. Гэта ці непераможны волат, які абараняе свой народ, ці проста чалавек, які перамагае зло розумам, мудрасцю і знаходлівасцю. У любым выпадку станоўчага героя адрозніваюць розум, прыгажосць, умелыя рукі, альбо добрае чараўніцтва, а адмоўнага зло, пачварнасць і падступнасць. Таму дзеці любяць казачных герояў, вераць ім і пераносяць гэтую веру і любоў са свету казачнага ў свет рэальны.

   Дзякуючы казцы, дзеці пачынаюць ўсведамляць найгалоўнейшыя ісціны чалавечага жыцця. Казка дапамагае фармаваць асновы маральнасці, маралі, па законах якой ім трэба будзе жыць. Тая самая простая, найпростая казка, якую мы, стаўшы дарослымі, пачынаем лічыць дзіцячай забавай.

Чытайце з дзецьмі як мага больш, а галоўнае пагаварыце, пра што прачыталі!

Беларускі фальклор для дзяцей

Цяжка знайсці больш каштоўны матэрыял для далучэння дашкольнікаў да беларускай нацыянальнай культуры, чым дзіцячы фальклор і народныя гульні. Творы вуснай народнай творчасці змалку ўваходзяць у дзіцячае жыццё; на прыкладзе знаёмых вобразаў (кот, гусі, каза), праз нескладаныя сюжэты выхоўвае веру ў дабро, справядлівасць, раскрывае маральна-этычныя погляды белрусаў, дае магчымасць прывіць любоў і павагу да роднага слова. Ужо сёння важна звярнуць увагу на выхаванне пачуцця патрыятызму, пазбаўленне комплексаў нацыянальнай прыніжанасці і нігілізму. Гэта задача набывае актуалнасць у наш час у сувязі з агрэсіўным наплывам масавай культуры і стратай прадстаўнікамі розных народаў духоўнай сувязі са свёй нацыянальнай культурай Спецыфічныя ўмовы двухмоўя патрабуюць асаблівай увагі да авалодання дзецьмі роднай беларускай мовай. Сітуацыя, калі дзеці адначасова чуюць і рускую, беларускую мовы, садзейнічае аднолькаваму ўзроўню іх успрымання, разумення. Улічваючы гэтыя асаблівасці, неабходна, каб дзеці часцей чулі, разумелі, ведалі родную беларускую мову, каб авалоданне правільным беларускім маўленнем ажыццяўлялася ў працэсе арганізаванага навучання. Вызначым мастацкія асаблівасці кожнага віда фальклорных твораў.

КАЛЫХАНКІ - асноўная задача - супакоіць дзіця мелодыкай, рытмам вершаваных строк, ціхім голасам, ласкавымі словамі. Часцей за ўсё - гэта калыханкі пра ката. Раней, перш чым пакласці дзіця ў ложак ці калыску, туды пускалі ката, каб ён забраў усе чары, а пакінуў толькі цяпло, дабро, прыязнасць.

ЗАБАЎЛЯНКІ, ПАЦЕШКІ - суправаджаюць пальчыкавыя гульні, гушканне, пацягванне, першыя крокі дзіця, супакойванне, кармленне.

ПЕСНІ - адносяцца песні дарослых для дзяцей і тыя песні, што выконваюць самі дзеці. Праз песні атрымоўваюць пэўныя уяўленні аб навакольным свеце, выхоўваецца павага да працы, асуджаецца лянота, абыякавасць. Займальнасць сюжэта, яго дынамічнасць, кампазіцыйная стройнасць спрыяюць вобразнаму мышленню, адначасова дапамагаюць засвоіць пэўныя гукі.

ЗАКЛІЧКІ - гэта зварот, заклік да сіл прыроды, з'явам, адухаўленне прыроды.

ДРАЖНІЛКІ - лаканічныя, невялікага памеру, высмейваюцца нейкія адмоўныя рысы чалавека ці жывёлы, дакладна перадаюць поэўную рысу характару.

ЛІЧЫЛКІ - прысвечаны для ўстановы чароднасці ў гульнях, выбар вядучага.

ГУЛЬНІ - прасочваецца цесная сувязь з земляробствам, з бытам, навакольнай прыродай: многія гульны заснаваны на перайманні рухаў, дзянняў пры пэўных гаспадарчых працах. У некаторыя гульні арганічна ўваходзяць і іншыя творы дзіцячага фальклору - лічылкі, забаўлянкі, калыханкі.

КАЗКІ - універсальны сродак народнай педагогікі; утрымліваюць жыццёвы маральны вопыт, народную мудрасць, рыхтуюць дзяцей да самастойнага жыцця, вучаць адрозніваць добрае ад дрэннага. Казкі вабяць дзяцей цікавымі персанажамі, прыгодніцкімі дзеямі, чараўніцтвамі, сакавітасцю роднага слова. Казкі лепш расказваць, чым чытаць, расказваць пранікненна і цікава, гледзячы дзецям ў вочы.

ЗАГАДКІ - у сціслай і дакладнай форме подводзілі да назіранняў за цэлымі групамі жыццёвых з'яў, жывёл, птушак, вызначаючы іх характэрныя асаблівасці; загадкі служаць разумоваму выхаванню.

ПРЫКАЗКІ - трапнае, лаканічнае, устойлівае народнае выслоўе павучальнага зместу, якое мае прамы і пераносны сэнс. У ёй выказваецца закончаная думка, якая дзякуючы шырокім абагульненням дае ацэнку з'яў, падзей, узаемаадносін паміж людзьмі.

ПРЫМАЎКІ - характарызуюцца незакончанасцю думкі, не мае абагульняючага значэння і выкарыстоўваюцца часцей у канкрэтнай моўнай сітуацыі, можа быць зразумелай толькі ў кантэксце. Прыказкі і прымаўкі надаюць мове выразнасць, яскравасць, вобразнасць, садзейнічаюць выхаванню высокіх маральных пачуццяў, перадаюць жыццёвы вопыт і маральна-практычную філасофію народа.

МАРШРУТ ВЫХОДНОГО ДНЯ» КАК ФОРМА ОРГАНИЗАЦИИ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ УЧРЕЖДЕНИЯ ДОШКОЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ С СЕМЬЯМИ ВОСПИТАННИКОВ

(рекомендации для педагогов по разработке «маршрутов выходного дня»)

Когда родители могут больше времени провести со своими детьми? Конечно, в выходные дни. Каждая семья имеет свои традиции и свой опыт проведения выходных. Многие семьи выбирают совместный отдых в развлекательных центрах, в парках культуры и отдыха, походы в театр, кинотеатр, цирк. Однако такой вариант семейного досуга могут позволить себе те, кто живет в городской местности, или семьи, имеющие определенный материальный достаток, обеспечивающий возможность организации поездки всей семей в областной центр или столицу нашей республики.

Поэтому альтернативой для организации совместного семейного досуга может стать ближайшее природное и социальное окружение. Общение с природой, знакомство с интересными социальными и историческими объектами в том населенном пункте, где проживает семья, позволит организовать не менее интересный семейный досуг. Совместные прогулки будут способствовать развитию детского познавательного интереса и наблюдательности, формированию основ экономической и экологической культуры детей, знакомству детей и самих родителей с историей своей малой родины, воспитанию позитивного отношения к месту, где родились и живут. Правильная организация прогулок на луг, водоем, в лес, в поле, к памятнику на площади, по улицам родного города (агрогородка, деревни) обеспечит условия для укрепления здоровья и гармонизации детско-родительских взаимоотношений в семьях.

При этом важна психолого-педагогическая поддержка со стороны педагогов, направленная на информирование родителей об алгоритме проведения совместной прогулки, об особенностях выбора объектов природного и социального окружения для наблюдения с детьми, об организации разнообразных видов детской деятельности в условиях прогулки. Все это определяет актуальность областного проекта «Весёлая прогулка ВМЕСТЕ», организацию деятельности педагогов дошкольного образования по разработке «маршрутов выходного дня».

Непосредственная разработка самого маршрута включает в себя:

- определение логистики маршрута;

- отбор и обработка познавательного материала, составление перечня вопросов для беседы родителей с ребенком;

- подбор в помощь родителям литературных произведений для чтения и заучивания с ребенком;

- определение видов детской деятельности, возможность организации которых обусловлена спецификой маршрута (задания для детей и родителей во время прогулки и после прогулки);

- оформление «маршрута выходного дня».

Внедрение в практику учреждения дошкольного образования «маршрутов выходного дня» как формы работы с родителями предполагает:

- информирование родителей о «маршрутах выходного дня» посредством наглядно-информационных материалов и информационно-коммуникационных форм работы;

- получение обратной связи в процессе общения с детьми (организация утреннего сбора в группе в понедельник: обмен впечатлениями, показ детьми программок, фотографий, буклетов с места посещения; мини-сообщения детей о месте посещения с опорой на модель или наглядный материал);

в процессе вовлечения детей и родителей в создание тематической выставочной экспозиции «Веселые выходные» («Папа, мама, я – отдыхающая семья», «Семейные выходные», «Как мы провели выходные»): оформление фотоотчетов, стенгазет, книжек-малышек, выставок поделок, вернисажей рисунков «Мой выходной день»;

- трансляцию эффективного опыта семейного воспитания на родительских собраниях, выпуск стенгазет, оформление персональных выставок, публикации в средствах массовой информации и т.п.

При разработке «маршрута выходного дня» педагогам рекомендуется придерживаться следующего алгоритма:

1. Определение логистики маршрута, выбор темы

Каждый маршрут должен иметь свою четко сформулированную тему. Тема является стержнем, который объединяет все объекты маршрута в единое целое, определяет выбор игровых заданий и художественных произведений для детей. Логистика маршрута определяется с учетом его вида (пеший, велосипедный). Рекомендуемая положительность пешего маршрута для ребенка дошкольного возраста по времени – 1-3 часа, общее расстояние – от 1 до 5 км.

Примерная тематика «маршрутов выходного дня»:

- «Времена года в городском парке», «Парк птиц», «Зоопарк» и др.;

- «Краеведческий музей», «Музей сказки», «Музей техники» и др. музеи;

- «Маршрут по улицам города», «Самые красивые места нашего агрогородка», «Архитектура города», «Детский парк» и др.;

- «Боевая Слава нашей малой родины», «Профессия моих родителей», «История моего края», «Чем славиться моя малая родина» и др.

2. Отбор и изучение объектов

В качестве объектов могут быть выбраны: памятные места, связанные с историческими событиями; здания и сооружения, мемориальные памятники; природные объекты; экспозиции музеев, галерей, выставок; памятники архитектуры, искусства и др.

Критерии оценки объектов для включения в маршрут: познавательная ценность, известность объекта, необычность (экзотичность) объекта, выразительность объекта, сохранность объекта, местонахождение объекта, доступность и безопасность.

3. Подготовка познавательной информации об объектах маршрута

Необходимо разработать небольшие памятки, брошюры, буклеты с познавательной информацией об объектах на маршруте. Данную информацию также можно разместить на сайте учреждения дошкольного образования, предоставив ссылку на нее посредством размещения QR-кодов на информационных стендах и других наглядно-информационных материалах.

Требования к тексту: краткость, четкость, содержательность, соответствие содержания возрастным особенностям детей дошкольного возраста, объективная оценка показываемых объектов, сформулированная точка зрения на события и факты.

4. Отбор литературных произведений

Литературные произведения, малые формы фольклора выбираются исходя из тематики прогулки и в соответствии с возрастом детей. Для непосредственного чтения родителями, заучивания с детьми во время прогулки следует отдать предпочтение стихам, загадкам, потешкам. Для чтения после прогулки можно рекомендовать рассказы, сказки.

5. Подбор игровых заданий

Осуществляется исходя из темы и логистики маршрута прогулки, с учетом возраста детей. Предпочтение следует отдавать словесным игровым упражнениям, игровым упражнениям с природным материалом, подвижным играм с участием 2-4 человек.

6. Подбор заданий для организации деятельности ребенка (совместной деятельности детей и родителей) после прогулки

Выбор вида продуктивной деятельности осуществляется исходя из темы прогулки и наблюдаемых объектов, с учетом возраста детей.

7. Оформление «маршрута выходного дня»

«Маршрут выходного дня» должен быть оформлен в виде раздаточного наглядно-информационно материала (памятки, буклеты, и т.п.), содержать описание маршрута, информацию об объектах для наблюдения, текст литературного произведения, описание заданий для выполнения на маршруте прогулки, после прогулки. Приветствуется наличие фотографий, схем, рисунков, облегчающих восприятие описания «маршрута выходного дня». Все «маршруты выходного дня» рекомендуется оформлять в едином стиле. Стиль оформления должен быть ярким, красочным; информация – легко читаемой. Распечатанные маршруты следует размещать в уголках для родителей.

Электронный вариант «маршрута выходного дня» размещается на сайте учреждения образования в целях обеспечения возможности скачивания родителями.

Эффективным является оформление информации о маршруте на флаерах. Краткая информация дополняется QR-кодом, обеспечивающим доступ с помощью специального приложения для мобильных устройств к полной информации о «маршруте выходного дня», размещенной на сайте учреждения.

Примерная структура оформления «маршрута выходного дня»

Маршрут «...» («Весна в лесу»)

Рекомендуемый возраст ребенка: (младший дошкольный возраст)

Содержание маршрута:

1. Что рассмотреть с ребенком. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразы «Понаблюдайте с ребенком за…», «Обратите внимание ребенка на…», «Покажите ребенку…», «Рассмотрите с ребенком…» и т.п.)

2. Что рассказать (прочитать) ребенку. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразу «Расскажите ребенку…», «Можно прочитать…», «Можно разучить…» и т.п.)

3.  Какие вопросы задать ребенку. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразы «Спросите у ребенка …», «Поинтересуйтесь у ребенка…», «Уточните, знает ли Ваш ребенок…» и т.п.)

4. В какие игры поиграть с ребенком. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразы «Можно поиграть с ребенком…», «Поиграйте с ребенком…» и т.п.)

5. Что предложить ребенку сделать (сделать взрослому совместно с ребёнком) после прогулки. (При оформлении маршрута рекомендуется использовать фразу «После прогулки предложите своему ребенку … (нарисовать, сделать аппликацию, сконструировать).», «Сделайте вместе с ребенком» и т.п.)

Материалы в помощь родителям для организации взаимодействия с ребенком во время прогулки:

1. Стихотворения, пословицы, поговорки, приметы и т.д. позволяющие сконцентрировать внимание ребенка на месте его пребывания.

2. Краткая информация о месте прогулки, объектах, изложенная в форме, доступной ребенку дошкольного возраста.

3. Игры и игровые упражнения, в которые можно поиграть с ребенком на маршруте.

4. Примерные вопросы для беседы с ребёнком об объектах на маршруте.

5. Примерные задания после завершения прогулки (нарисовать, сделать поделку, фотоколлаж, сочинить рассказ и т.п.)

Дополнительная информация (рекомендации) в «маршруте выходного дня» (указывается при необходимости):

- время работы (музея, библиотеки и т.п.);

- стоимость билета (при необходимости);

- как добраться (карта, схема проезда и т.п.);

- сайт (если социальный объект);

- что с собой взять (при посещении природного объекта);

- потенциально опасные места на маршруте (перекресток, крутой склон и т.п.).

Примерная схема описания памятника для включения в «маршрут выходного дня»:

- название памятника;

- местонахождение памятника (город, улица, № дома и т.д.);

- дата открытия памятника, сведения об авторе;

- описание памятника (планировка, композиция, размер и т.д.);

- историческое событие (личность), которому посвящен памятник;

- фотография, рисунок или план памятника.

Примерная схема описания природоведческой объекта для включения в «маршрут выходного дня»:

- название;

- местоположение;

- характеристика объекта (площадь, животный мир, растительность, почва, и т.п.);

- ценность объекта (научная, учебная, оздоровительная);

- значение объекта (местное, районное, областное, республиканское, всемирное);

- использование объекта;

- перечень игр и упражнений, которые можно организовать при посещении данного объекта;

- схема, план, фотография объекта.

Маршруты выходного дня